BETLEJEMSKIE ŚWIATŁO POKOJU (*)
1. Poznała / poznał Dobra Nowinę związaną z narodzinami Jezusa oraz przesłanie
Betlejemskiego Światła Pokoju. Wie, jaką drogą dociera ono do Polski.
2. Poznała / poznał tradycje bożonarodzeniowe oraz uczestniczyła / uczestniczył w
wigilii harcerskiej.
3. Pomogła / pomógł w zorganizowaniu w swoim domu świąt Bożego Narodzenia.
4. Uczestniczyła / uczestniczył w uroczystości przekazania Betlejemskiego Światła
Pokoju (np. w hufcu, w instytucjach miejskich, w szkole, na harcerskiej
mszy).

OPIEKUNKA / OPIEKUN BETLEJEMSKIEGO ŚWIATŁA POKOJU (* *)
1. Zapoznała / zapoznał drużynę z przesłaniem Betlejemskiego Światła Pokoju.
2. Samodzielnie lub z zastępem odwiedziła / odwiedził samotną osobę mieszkającą
w sąsiedztwie, przekazując jej Światło.
3. Przyniosła / przyniósł Betlejemskie Światło Pokoju do swego domu i zapozna
ła / zapoznał rodzinę z jego ideą. Wysłała / wysłał kartki z życzeniami bożonarodzeniowymi
rodzinie lub przyjaciołom.
4. Zorganizowała / zorganizował wspólnie z zastępem wigilię dla zaprzyjaźnionego
środowiska harcerskiego, przekazując mu Światło.

STRAŻNICZKA / STRAŻNIK BETLEJEMSKIEGO ŚWIATŁA POKOJU (* * *)
1. Wspólnie z drużyną co roku organizuje zbiórkę, na której zapoznaje zaprzyjaźnioną
drużynę z przesłaniem i tradycjami Betlejemskiego Światła Pokoju.
2. Zorganizowała / zorganizował udział drużyny w przekazaniu Betlejemskiego
Światła Pokoju do kościołów, urzędów i innych instytucji oraz mieszkańcom.
3. Wspólnie z drużyną pomogła / pomógł w zorganizowaniu wigilii dla osób samotnych,
podczas której przekazano im Betlejemskie Światło Pokoju.
4. W porozumieniu z rodziną lub drużyną zaprosiła / zaprosił na kolację wigilijną
do domu lub na zbiórkę wigilijną samotną osobę z sąsiedztwa, przekazując jej
Betlejemskie Światło Pokoju.

PRZEWODNIK DUCHOWY (* * *)
1. Brała / brał udział jako przedstawiciel drużyny lub hufca w służbach (medycznej,
porządkowej itp.) w swojej parafi i lub diecezji. Zaangażowała / zaangażował do
tej służby chętnych harcerzy ze swojego środowiska.
2. Zadbała / zadbał, by wszyscy przygotowali się do tych wydarzeń od strony duchowej
(sakrament pokuty, czynny udział w nabożeństwach, przyjęcie komunii
św.)
3. Przeczytała / przeczytał Dzieje Apostolskie. W gawędzie przedstawiła / przedstawił
drużynie losy jednego z apostołów, np. podróże misyjne św. Pawła.
4. Wspólnie z chętnymi osobami z drużyny nawiązała / nawiązał kontakt z duszpasterzami
w swojej parafi i, zaoferowała / zaoferował pomoc i współpracę (np.
organizowanie spotkań modlitewnych, wieczorów skupienia, służby liturgicznej,
znalezienie kapelana dla hufca).
5. Zadbała / zadbał o zorganizowanie rekolekcji dla harcerzy ze swego środowiska.

MŁODY PIELGRZYM (* *)
1. Potrafi wyjaśnić, jaki jest cel pielgrzymowania.
2. Uczestniczyła / uczestniczył w dwóch pielgrzymkach harcerskich (pieszych lub
autokarowych), zrealizowanych od chwili otwarcia próby.
3. W czasie pielgrzymki brała / brał czynny udział w rekolekcjach (zaangażowanie
w życie grupy, przygotowanie duchowe, przyjęcie sakramentów).
4. Opisała / opisał swoje doświadczenia pielgrzymkowe i przedstawiła / przedstawił na
zbiórce zastępu.

PIELGRZYM (* * *)
1. Zapoznała / zapoznał się z historią pielgrzymowania. Przedstawiła / przedstawił
ją w formie gawędy na zbiórce drużyny.
2. Zorganizowała / zorganizował wyjazd drużyny na pielgrzymkę harcerską (pieszą
lub autokarową).
3. Zorganizowała / zorganizował wyjazdowe rekolekcje dla harcerzy ze swojego
środowiska.
4. Opracowała / opracował mapę ciekawych miejsc w Polsce, do których pielgrzymują
wierni. Przedstawiła / przedstawił ją w drużynie (w szczepie, w hufcu itp.)
i opowiedziała / opowiedział o swoich doświadczeniach pielgrzymowania.

PRZYJACIEL LITURGII (DO WYBORU, np. KATOLICKIEJ, PRAWOSŁAWNEJ, PROTESTANCKIEJ) (* *)
1. Pobożnie i aktywnie uczestniczy w nabożeństwie / mszy św, stanowiąc wzór dla
innych.
2. Potrafi posługiwać się kalendarzem liturgicznym. Wie, kiedy obchodzi się podstawowe
święta i jakie nabożeństwa są odprawiane w ciągu roku liturgicznego.
3. Pomagała / pomagał w przygotowaniu nabożeństwa mszy św., tzn. komentarze do
czytań, procesję z darami, dobrać odpowiednie pieśni, ułożyć modlitwę wiernych
itp.
4. Nauczyła / nauczył chętnych harcerzy z drużyny odpowiedniego zachowania na
nabożeństwie mszy.
5. Uczestniczyła / uczestniczył w budowaniu ołtarza polowego na obozie drużyny.
Zadbała / zadbał o urządzenie miejsca wokół niego, tak by atmosfera sprzyjała
wyciszeniu i modlitwie.

ZNAWCA LITURGII (DO WYBORU, np. KATOLICKIEJ, PRAWOSŁAWNEJ, PROTESTANCKIEJ) (* * *)
1. Zna strukturę mszy św. (np. nabożeństwa protestanckiego, mszy prawosławnej),
poprawnie odmawia modlitwy i wykonuje gesty podczas uczestnictwa
w takiej mszy.
2. Zna podstawowe paramenty liturgiczne i umie wyjaśnić ich znaczenie (np. lichtarz,
krzyż procesyjny, trybularz, cyborium). Umie przygotować ołtarz do nabożeństwa
mszy św. (odpowiednio do wybranej religii).
3. Zna ceremoniał sztandarowy stosowany podczas uroczystości religijnych (odpowiednio
do wybranej religii). Potrafi wydawać odpowiednie komendy pocztom
sztandarowym.
4. Nauczyła / nauczył chętnych harcerzy z drużyny odpowiedniego zachowania na
mszy / nabożeństwie, z uwzględnieniem również tych, którzy nie są bezpośrednio
zaangażowani religijnie w liturgię.
5. Zadbała / zadbał wspólnie z chętnymi osobami o urządzenie na obozie lub biwaku
miejsca modlitwy (skupienia, wyciszenia), w którym każdy może realizować swoje
potrzeby duchowe (np. ołtarza polowego, kapliczki obozowej, namiotu skupienia,
gdzie można udostępnić odpowiednie lektury ku pokrzepieniu ducha, polany, na
której można pobyć sam na sam z sobą i z naturą).

MŁODY RELIGIOZNAWCA (* *)
1. Wie, jak nazywa się pięć głównych religii świata. Opowiedział o nich zainteresowanym
osobom z drużyny (zastępu).
2. Wie, gdzie w okolicy znajdują się świątynie lub miejsca modlitwy różnych wyznań.
Zorganizował wycieczkę zastępu do jednego z tych miejsc i przedstawił w
interesujący sposób podstawowe informacje z nim związane.
3. Zapoznała / zapoznał się z życiorysem założyciela wybranej religii i przedstawił
jego osobę na zbiórce drużyny.
4. Nawiązała / nawiązał kontakt z osobą z kręgów skautowych lub harcerskich, która
wyznaje inną religię.

RELIGIOZNAWCA (* * *)
1. Potrafi wymienić pięć głównych religii świata i ich założycieli. Umie wyjaśnić ich
główne dogmaty wiary. Wskaże w Polsce miejsca głównych skupisk wyznawców
różnych religii.
2. Zorganizowała / zorganizował wyjście zastępu lub drużyny do świątyni wyznawców
wybranej religii (meczet, synagoga itp.) i przedstawiła /przedstawił kilka informacji
z nią związanych.
3. Przeprowadziła / przeprowadził w zastępie lub w drużynie dyskusję na temat
tolerancji religijnej (na czym ona polega, jakie są skutki nietolerancji w społeczeństwie
itp.).
4. Zapoznała / zapoznał się z najważniejszymi dokumentami na temat dialogu międzyreligijnego
(np. Deklaracja o stosunku Kościoła katolickiego do religii niechrześcijańskich,
Deklaracja o wolności religijnej).

MŁODY EKUMENISTA (* * *)
1. Umie wyjaśnić, czym jest ekumenizm.
2. Zapoznała / zapoznał zastęp z ideą Tygodnia Modlitw o Jedność Chrześcijan.
3. Poznała / poznał zwyczaje świąteczne wybranych wyznań chrześcijańskich, np. Boże
Narodzenie u katolików i prawosławnych lub obchody świąt maryjnych w różnych
rejonach Polski i zapoznała / zapoznał z nimi zainteresowane osoby z drużyny.
4. Zapoznała / zapoznał się z treścią jednego z dokumentów kościelnych autorstwa
Jana Pawła II na temat ekumenizmu i w przystępny sposób przedstawi swoje
przemyślenia na ten temat na zbiórce drużyny.
5. Nauczyła / nauczył się modlitwy „Ojcze nasz” w obcym języku.

EKUMENISTA (mistrzowska)
1. Umie wyjaśnić, czym jest ekumenizm. Zna istotne różnice między najważniejszymi
wyznaniami chrześcijańskimi (katolicyzm, prawosławie, protestantyzm).
2. Zorganizowała / zorganizował w zastępie lub w drużynie dyskusję z udziałem
przedstawicieli różnych wyznań chrześcijańskich.
3. Wzięła/wziął udział w spotkaniu ekumenicznym (np. w Taizè) lub w obchodach
Tygodnia Modlitw o Jedność Chrześcijan. Nauczyła / nauczył się trzech kanonów
śpiewanych przez braci z Taizè.
4. Zapoznała / zapoznał się z nauczaniem Jana Pawła II na temat dialogu ekumenicznego.
5. Umie przygotować modlitwę ekumeniczną dla zastępu (drużyny, obozu, na biwaku),
np. na zakończenie dnia.

POSZUKUJĄCA WARTOŚCI / POSZUKUJĄCY WARTOŚCI (* *)
1. Umie opowiedzieć, czym jest rozwój duchowy i religijny, potrafi wyjaśnić różnicę
między pojęciami „duchowość” i „religijność”.
2. Prowadzi dzienniczek, w którym dokumentuje swoje przemyślenia i doświadczenia
duchowe.
3. Nauczyła / nauczył się wybierać wartościową lekturę, filmy, spektakle teatralne
i opowiedział o swoich przeżyciach z tym związanych.
4. Wie, jak nazywa się pięć głównych religii świata. Potrafi wyjaśnić, dlaczego na
świecie jest wiele tradycji religijnych i duchowych.
5. Zorganizowała / zorganizował dla zastępu /drużyny zbiórkę, w czasie której harcerze
mogli porozmawiać o swoim światopoglądzie i nauczyć się tolerowania
różnic w tym względzie.

POSZUKUJĄCA AUTORYTETU / POSZUKUJĄCY AUTORYTETU (* * *)
1. Zapoznała / zapoznał się z biografią osoby znanej z etycznego postępowania,
której życiowe dokonania inspirują do podążania tą samą drogą, np. świętego,
mędrca, autorytetu moralnego.
2. Zapoznała / zapoznał się z filozofią życia, poglądami tej osoby oraz z metodami
pracy nad sobą, które stosowała ona w swoim życiu.
3. Opracowała / opracował na tej podstawie plan osobistego rozwoju duchowego
i zastosowała / zastosował ten program w swoim życiu.
4. Zorganizowała / zorganizował kominek, na którym interesująco przedstawiła
/ przedstawił biografię wybranej osoby harcerzom swojej drużyny.
5. Przeczytała / przeczytał lekturę z zakresu duchowości, np. A. Glassa Podstawy
duchowości instruktora harcerskiego, Dzienniki św. Tereski od Dzieciątka Jezus,
pisma R. Cantalamessa, opowiadania B. Ferrero.

SZARA LILIJKA (* *)
Na 24 godziny oderwała / oderwał się od codziennych spraw, nie kontaktowała
/ kontaktował się z nikim (polecana samotna wycieczka na cały dzień do lasu). W
tym czasie przemyślała / przemyślał Prawo Harcerskie i swój dotychczasowy do niego
stosunek, oceniła / ocenił swoją wolę wypełniania Przyrzeczenia i Prawa Harcerskiego
całym życiem (w każdej chwili, w każdym miejscu, każdym swoim czynem).
Zastanowiła / zastanowił się też nad swoimi wadami i pomyślała/pomyślał nad
tym, jak skuteczniej z nimi walczyć. Zdobywający przyznają sobie sprawność sami,
jeżeli szczerze potwierdzą w swoim sumieniu, że chcą żyć zgodnie z zasadami harcerskimi
zawartymi w Przyrzeczeniu i Prawie Harcerskim.
Obrzędowe przyznanie sprawności można połączyć z odnowieniem Przyrzeczenia.
Sprawność tę trzeba zdobywać co roku od nowa. Po upływie terminu jej „ważności”
wymagana jest powtórna próba lub przystąpienie do zdobywania sprawności „mężnego”
lub „chwata”.

MĘŻNY (* *)
Przez siedem dni od chwili przystąpienia do próby (po otrzymaniu od opiekuna
lub drużynowego listu otwierającego próbę) w tajemnicy przed osoba zdobywająca
tę sprawność prowadzi walkę z wadą, słabością, kompleksem, który w szczególny
sposób komplikuje jej współżycie z innymi ludźmi (np. kłótliwość, zarozumiałość,
nietolerancja, nieśmiałość, spóźnianie się, nierzetelność).
Sprawność przyznaje drużyna po wysłuchaniu relacji z przebiegu próby, jej ocenie
i wniosku harcerki / harcerza o przyznanie sprawności.

CHWAT (* * *)
Słowo „chwat” tworzą pierwsze litery następujących nazw cech charakteru: ▪ C − cnota (postępowanie zgodne z zasadami moralnymi),
▪ H − hart (wytrwałość wobec przeciwności losu),
▪ W − wola (siła woli, umiejętność konsekwentnego dążenia do celu),
▪ A − altruizm (poświęcanie swoich talentów na rzecz innych),
▪ T − tężyzna (ćwiczenie sprawnego i wytrzymałego ciała i ducha).
Aby zdobyć tę sprawność, harcerka / harcerz musi się zastanowić, brak których
z wymienionych cech jest jej / jego wadą. Następnie opracowuje zadania (dla każdej
litery po jednym), które mogą pomóc w walce z tymi słabościami. Powinny to
być zadania realizowane specjalnie na potrzeby tej sprawności, niepowtarzające
się np. przy zdobywaniu stopnia. Kiedy już harcerka / harcerz wymyśli zadania, wybiera
opiekuna próby (przyjaciela, kogoś zaufanego), którego zapoznaje z wybranymi
zadaniami. Bardzo ważne jest, by opiekunem została osoba, która będzie umiała
wspierać i motywować podopiecznego w walce ze słabością.
Czas realizacji próby nie powinien być dłuższy niż pół roku. Kiedy osoba zdobywająca
sprawność osiągnie cel swoich zmagań, występuje do rady drużyny o jej
przyznanie. Wykonanie zadań potwierdza opiekun.